تبیین مفهوم فضا در تعلیم و تربیت و کاربردهای آن در محیط تربیتی

این پژوهش با هدف بررسی و تبیین مفهوم فضا و کاربردهای آن در محیط های تربیتی بر اساس مفهومی که در آن فضا محصول روابط و فرایندهای اجتماعی تعریف شده، انجام گرفته است. برای رسیدن به این هدف با استفاده از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی ابتدا نمونه هایی از اطلاعات اسنادی مرتبط با موضوع جمع آوری گردید. سپس با روش تحلیل اسناد از اطلاعات گردآوری شده ابتدا مفهوم و ویژگی های فضاهای هموار(ریزومی) و لایه ای (درختی) از اندیشه های ژیل دلوز استخراج گردید. سپس مشخص شد که این فضا ها تنها در حوزه اندیشه نبوده و در قالب فضاهای فرامتنی و متنی به صورت واقعی در دنیای اینترنت و متون کتبی قابل مشاهده می باشند. بررسی ها نشان داد که فضا به عنوان ابزار کنترل ، کنش و قدرت می تواند بر تعلیم وتربیت تاثیر گذار باشد. در فضا های تربیتی ریزومی و فرامتنی- اهداف تربیتی؛ تربیت انسانی کوچ گر و نقاد ، دانش؛ مذاکره ای و سیال ، برنامه درسی؛ مولکولی، فلات گونه و مشارکتی ، راهبردهای یاددهی؛ تعاملی و مشارکتی ، یادگیری؛ خود تنظیمی و پیوندی ، معلم؛ سرهم بند و برنامه ریز درسی ، دانش آموز؛ کوچ گر، مشارکتی و انتقادی است. اما در فضای تربیتی درختی و متنی - اهداف تربیتی مطلق و متعالی، دانش؛ کارشناس محور ، برنامه درسی؛ متمرکز و وحدت یافته ، راهبرد یاددهی؛ سازماندهی شده ، یادگیری؛ تکرار معلومات ، معلم؛ انتقال دهنده ای فعال و دانش آموز؛ یادگیرنده ای منفعل می باشد.